THINKWARE 2

Analyserend denken
Indien een probleem te complex is om in zijn geheel direct op te lossen, kun je het in gedeelten bekijken en de gedeelten stuk voor stuk onderzoeken of er ergens een mogelijkheid is om een deelprobleem wel op te lossen.
- Als je weet dat de ziekte aids veel slachtoffers zal maken en je nog steeds niet weet hoe je die kunt bestrijden , dan ga je na hoe het gedrag van de veroorzaker, het aidsvirus, is. Als je merkt dat het zich steeds kan veranderen dan kom je wel op een idee om het met een cocktail van medicijnen te doen. De eerste onderzoeker die daar succes mee heeft wordt dan wereldberoemd.
- Als je de computermarkt in zijn totaliteit bekijkt en na ieder aspect bekeken te hebben concludeert dat er straks veel PC-merken zullen bestaan maar slechts een paar besturingssystemen, dan is je conclusie na deze analyse zodanig dat je probeert marktleider te worden in PC-besturingssystemen. Het is Bill Gates dus wel gelukt deze te worden.

Conceptueel denken
Het omgekeerde van analyserend denken is het conceptueel denken. Een concept is een samenvoeging van deeloplossingen. Het rekening houden dat deze deeloplossingen later binnen de totaaloplossing ook dient te kunnen functioneren heet conceptueel denken.
- Als voorbeeld wordt hier onze melkkoe de auto genomen. Vroeger dacht men dat als hij maar reed en het verkoopbaar was dat het dan goed was. Nu dien je minstens rekening te houden met de milieu- en veiligheids-eisen. Bovendien dien je als autofabrikant je markt beter te kennen en je verkoopmethoden en prijzen daaraan aan te passen. Anders lukt het niet.

Evaluerend denken
Evaluerend denken is bijna op de manier zoals het met analyseren ging maar dan meestal op grotere schaal (eindoplossingen) door ze tegen een cririterium te vergelijken.
Het is terugkoppelen van de implementatie en daarna heroverwegen
- Als je bij een probleem verschillende oplossingen heb bedacht en je bent gedwongen om practische redenen slechts er één van kiezen, dan evalueer je de oplossingen door ze tegen elkaar af te wegen.
- Als je een gekozen doel bereikt hebt dien je na verloop van tijd te evalueren of het allemaal wel volgens plan was en kun je je afvragen of het misschien nog beter kan.
- Als je dus al marktleider bent geworden dan heb je natuurlijk alle andere leveranciers tegen je en als die de publieke opinie en de rechter tegen je hebben weten te keren dan moet je de situatie opnieuw evalueren. Je kiest dan eieren voor je geld en koerst dan op een schikking aan.

Structureel denken
Het aangeven van structuur binnen chaotische omstandigheden is van belang om door anderen begrepen te worden of om het zelf beter te begrijpen. In research omstandigheden vooral als het een nieuw vakgebied is kan met structureel denken alles beter op een rijtje gezet worden.
- Neem bijvoorbeeld de multimedia. Wat is de stand van zaken? Met welke zintuigen kunnen wij het volgen? Je ziet meteen dat het gevoel, de reuk en de smaak nog ontbreken. Het zien en horen kun je nu digitaal afgespeeld op ieder apparaat volgen. Welke marktsegmenten zullen ermee te maken krijgen? Als je alles verder structureert krijg je vanzelf een betere kijk op de situatie en kun je inzichtelijke beslissingen nemen.

Vragend denken
Door de juiste vragen te stellen kun je snel de stand van zaken in een bepaalde situatie ophelderen. Een paar voorbeelden:
- Als we vragen wat de mensheid nu reeds weet dan moeten we naar alle bibliotheken op de wereld en Internet verwijzen. Als je echter vraagt wat we nog niet (precies) weten dan kan het veel sneller. Wij weten nu niet wat we in de toekomst nog meer te weten zullen komen.
- Als je met iemand een expertsysteem aan het bouwen bent over graafmachines dan kun je door bepaalde vragen te stellen concluderen dat het programma alleen mag werken binnen bepaalde grenzen. Zo kun je het gebied inperken wat tijdbesparend werkt.

Associërend denken
Associërend denken is heel belangrijk voor het voortbrengen van nieuwe producten, diensten en het oplossen van problemen. Door verbanden te leggen (associëren) tussen verschillende zaken kun je weer nieuwe zaken voortbrengen of de juiste oplossing vinden. Dit denkproces is ingewikkelder dan het wiskundig aangeven hoeveel combinatiemogelijkheden er bijvoorbeeld zijn binnen een populatie van n =100 met subgroepen van r=50. Je zou dan op meer dan 10 tot de 29e macht combinatiemogelijkheden komen. In werkelijkheid dien je nog te checken welke oplossingen werkelijk zinnig zijn. Degene die als eerste een goede oplossing weet te vinden is dan de "uitvinder" van een product, dienst of probleemoplossing
-Eerste voorbeeld: Om de America's Cup te winnen bij het zeilen, heb je behalve de snelste boot, de beste bemanning ook nog de weersomstandigheden mee of tegen je. Het is niet alleen een statische situatie die begrepen dient te worden. De bemanning zal ogenblikkelijk dienen te kunnen reageren op een bepaalde taktiek van de tegenstander onder een bepaalde omstandigheid tijdens de race.
-Tweede voorbeeld: Om een nieuw product voor China op de markt te brengen moet je behalve een goed product, een goede verkooporganisatie, ook weten welke voorkeuren chinezen hebben en moet je het verband kunnen leggen tussen eerdere succes en faal verhalen en je product. Misschien dat een bepaalde haarkrulmethode daar wel inslaat!

Contextvrij denken
Onder contextvrij denken wordt het zonder grenzen denken bedoeld. Meestal komt dat op deze wereld bijna niet voor. Je wordt meestal door economische of practische zaken begrensd.
- Stel dat je van Nederland Milieuland van de wereld wilt maken. Je weet dan dat je het aantal zielen dient te beperken tot zeg maar twintig miljoen. Door te stellen dat alle auto's weg moeten en alleen windenergie aangedreven electrische treinen mogen rijden, kom je bijvoorbeeld op een oplossing waarbij iedereen in één grote stad zal wonen een Megapolis. De rest van Nederland wordt weer aan de natuur teruggegeven. Minder energieverbruik, geen files, altijd een dak boven je hoofd. Een utopie? Waarschijnlijk wel.

Grensverleggend denken
Iets wat in de techniek meestal gebeurt is dat grenzen weer verlegd worden.
- In de negentiende eeuw schreef Jules Verne dat men naar de Maan geschoten werd. In de twintigste eeuw was men daar geweest. In de volgende eeuw gaat men waarschijnlijk naar Mars.
Welke wereldproblemen zullen in de volgende eeuw verder nog blijven bestaan? Armoede, onwetendheid, onvrijheid, economische instabiliteit? Als je weet waar de grenzen liggen dan kun je deze grenzen proberen te verleggen. Tussen denken en handelen zullen enkele barrières geslecht dienen te worden zoals de politiek, de ethiek en het extremisme.

Adaptief denken
Adaptief denken en handelen is je naar de situatie kunnen aanpassen zowel met denken als met het uitvoeren van de handelingen.
- We weten allemaal dat autorijden slecht is voor het milieu, de gezondheid en de portemonnee. Iedereen zou dus zo min mogelijk moeten autorijden en gaan fietsen of lopen. Het blijkt niet zo te zijn. Men gaat toch met de auto en verzint een smoes om onze heilige koe toch te gebruiken. De automobielindustrie zal het niet erg vinden.
- Een ander voorbeeld : Toen onze mijnen dicht gingen moest er voor Zuid Limburg alternatieve werkgelegenheid gezocht worden. Men moest zich aan de situatie aanpassen. De overheid heeft verschillende plannen bedacht en uitgevoerd. Het resultaat is wel positief.

Data tot Kennis transformatie procesomschrijving, met snel handelen naar het doel
Het genereren van nieuwe bronkennis is een complex creatief proces. Het volstaat niet om alle elementen of feiten waaruit het is opgebouwd naast elkaar te zetten en er alleen maar naar te kijken. Zie : Data-Kennis transformatie figuur. De onderlinge samenhang dient zeker bestudeerd te worden en de zin of onzin ervan snel beoordeeld kunnen worden. Het vereist inzicht in de aangeboden kennis om door snel handelen een doel te kunnen bereiken.
- Dat Xerox nu zover gekomen is met de copieer- en printertechniek komt omdat de aangeboden kennis toendertijd door IBM niet werd gezien. Ze bleven bolkop printers als de oplossing zien.
- In ieder kennisdomein of samenstel van vakgebieden zullen andere waarden een rol spelen.
In de sociologie kan de kennis die men door veel onderzoek heeft weten te vergaren over het gedrag van de huisverlatende generatie ter lering worden gebundeld voor de mensen die het nog niet weten.
Helaas zal het slechts door een deel van de opgroeiende jeugdigen worden overgenomen, met alle gevolgen van dien.
- Dat het heelal toch weer ouder blijkt te zijn dan men eerst dacht kan pas geconcludeerd worden als men de oudere begrepen informatie of kennis samenvoegt met de nieuwe gegevens verkregen met de Hubble telescoop.
Dat kennis sneller tot stand gebracht kan worden is deels te bereiken door de relevante informatie opzoeksnelheid te verhogen en deels door het juiste instrumentarium te kiezen om de juiste oplossingen te vinden. Zie ook de RSS-sites en de informatie-feeders.
De kundigheden van de mens bepalen nog steeds het eindresultaat van dit proces.
Indien een zoekveld of ruimte waarbinnen een oplossing gezocht moet worden nog onbekend is zal eerst een koers dienen te worden bepaald.
Zie ook reële mogelijkheden

Koersbepalen
In veel gevallen, bijvoorbeeld als men in een nieuw gebied terechtkomt dat nog onbekend is dient men een globale ruimere keuze te maken voordat men het doel nader kan specificeren.
Dit wordt aangeduid met koersbepaling.
- Als men per schip van Rotterdam vertrekt dan dient men even buitengaats , bij Hoek van Holland een koers te bepalen, men gaat of naar het zuiden, of naar het westen, of naar het noorden of men keert terug. Als men naar het noorden koerst dan kan het doel bv. zijn: Scheveningen, IJmuiden, Den Helder, Bremen of Hamburg.
- Als men op vrede met de NAVO aankoerst, kan men in Rusland nog zoveel mogelijk economisch gewin proberen binnen te halen door net te doen of men het niet wil.
- Als men bij een groot chemisch concern nog niet goed weet of het nieuwe te introduceren proces werkelijk zijn voordelen zal bieden wordt eerst een pilotplant gebouwd om dit te onderzoeken.
- Als men een nieuwe studiemethode op de scholen wil introduceren had het koersbepalen kunnen leiden tot een onderzoek in proefprojecten die jaren van te voren zijn opgezet zodat de handelwijze en de resultaten als het massaal zal worden toegepast voor iedereen duidelijk zal zijn.
Zie ook reële mogelijkheden

Oefeningen
Om kennis te begrijpen en op verschillende manieren te kunnen toepassen zijn oefeningen nodig. Door oefening, zoals sommen maken of opgave vraagstukken maken kun je de stof beter begrijpen en zo met lof door een examen rollen. Het blijft in de praktijk verder oefenen geblazen om de impliciete kennis te blijven behouden.
- Een chirurg moet blijven snijden anders is de kans groot dat hij mis snijdt
- Als je een rijbewijs hebt en je rijdt reeds 10 jaar niet meer dan is het verstandig als je eerst weer wat oefent op stille straten met een geroutineerde naast je.
- Toen ik na jaren niet geoefend te hebben voor het eerst weer een zeilbootje bestuurde, was de eerste de beste windvlaag reeds voldoende om het te doen omslaan. Ik had onvoldoende de regels doorgenomen: zorg dat je de schoten kunt vieren als er wind komt!

Vaardigheden
Door oefeningen en trainingen verkrijg je vaardigheden. Het oefenen doe je meestal zelf, het trainen wordt meestal door een begeleider gedaan. Vaardigheden zijn de routinematige handelingen die je doet als je een bepaalde repeterende klus moet klaren.
Je hebt de kunst om het op een goede manier te doen reeds eigen gemaakt door de training te volgen en daarna flink te oefenen.
- Als je als voorman een nieuweling instrueert hoe je een pijp aan elkaar dient te koppelen dan doe je het hem voor, kijk of hij het ook kan en controleer je na een tijd of de nieuweling geen fouten maakt. De voorman heeft vaardigheden en draagt die dan over aan de volgende generatie.
- Als je als programmeur veel gewerkt hebt met SQL ben je er meestal heel vaardig om op een slimme wijze gegevens die in je computer zitten op te zoeken.
- De Bono meent dat je meestal in een bepaald vakgebied vaardig bent maar de vaardigheid mist om veel zaken met elkaar te kunnen combineren, daarom heeft hij verschillende hulpmiddelen bedacht om vaardiger te zijn in het denken en handelen. Zijn laatste werk is een verzameling van dit soort gereedschappen: de DATT, Direct Attention Thinking Tools, de aandacht richtinggevende denkgereedschappen

Persoonstypen
Bij de persoonlijkheden heb ik reeds het een en ander uitgeweid over de persoonlijkheden. Die gingen meestal uit vanuit jezelf (McWhinney, Ned Herrmann en ook het Enneagram). Dat andere mensen je tot een bepaald type bestempelen komt omdat zij slechts de buitenkant kunnen zien en afgaan op je gedragingen. Toneelspelers of die typen mensen kunnen zich als een ander type voordoen.
- Jan was een druk typetje en was altijd in de weer met zijn zaken
- Piet is een stille jongen die zijn hobbie, postzegels verzamelen, serieus nam
- Sara was een levensgenieter en was altijd op stap om veel te ervaren.
- Karel was een sportieve kerel en deed mee aan marathons, triatlons en decathlons
- Men was niet blij met de komst van X2 in hun buurt, hij was een a-sociaal type

Karakter
Dat bij de persoonlijkheid het karakter hoort wist je natuurlijk al bij het lezen van de persoonlijkheid in een eerder deel van deze website. Veel karaktereigenschappen en de invloed daarvan op het functioneren van mensen binnen organisaties worden gebruikt bij de selectie en werving van personeel. Met het Enneagram is veel van je karakter te verklaren. Ook met grafologische methoden is veel van je innerlijke motivatie's en de waarde voor de organisatie waar ze je voor willen inhuren aan het licht te brengen.
De Big five is een methode die hier in dit land momenteel veel gebruikt wordt bij baankeuzes.
Ook de Ned Hermann-methode leent zich goed om je karakter of die van anderen goed te begrijpen.
In een later stadium zal ik dit thema verder uitweiden en de gevolgen voor organisaties, je eigen persoonsontwikkeling (zie ook: empowerment) en voor je omgeving met voorbeelden verduidelijken.

Trekjes
Karaktertrekken zijn de voornaamste eigenschappen van je karakter die er boven uit springen. Je doet die dingen onbewust en zijn kenmerkend voor je. Het is meestal genetisch bepaald want je ouders of voorouders hadden het ook.
- Sommige mensen zijn heel netjes op hun uiterlijk.
- Moderne economie of niet, voor sommigen is rood staan uit den boze.
- Eén ding tegelijk doen is wat de meesten onder ons normaal vinden. Voor sommigen is het te traag.

Eigenschappen
Met eigenschappen worden hier alle inzetbare kenmerken die een persoon bezit bedoeld. Dus behalve fysieke en mentale ook karaktereigenschappen. In deze paragraaf zal ik combinaties van eigenschappen van personen noemen om de interactie tussen mens en organisatie beter te kunnen belichten.

Je kunt deze menselijke eigenschappen verdelen in:
fysieke-, karakter-, verstandelijke-, communicatieve-, leiderschaps-eigenschappen en denkvoorkeuren.
Tegelijkertijd meerdere goede eigenschappen bezitten kan van voordeel zijn binnen een bepaald beroep.

Goede fysieke eigenschappen heb je als je gezond bent of groot en sterk bent of een goed uithoudingsvermogen hebt.
Om een bepaald beroep te kunnen uitoefenen heb je soms bepaalde fysieke eigenschappen nodig:
- als ballet-danser wordt het van je vereist dat je sterk en lenig bent en gevoel voor ritme hebt
- als glazenwasser van hoge flatgebouwen mag je geen hoogtevrees hebben
- als zwaargewicht bokser moet je behalve snel en sterk ook een hoog incasseringsvermogen hebben
- als je het zeven keer wilt winnen in de Tour de France moet je behalve sterk en slim ook een organisatorisch talent zijn en tegen veel aanvallen kunnen

Bepaalde karaktereigenschappen worden voor bepaalde beroepen op prijs gesteld, zoals bv. vasthoudendheid bij research medewerkers of meedeleven bij sociale beroepsgroepen.
Verstandelijke eigenschappen kun je bepalen met bepaalde IQ-tests, gemiddeld ligt dit op 100, terwijl het hoogste ooit gemeten op 228 ligt.

Behalve een goed IQ is een goed EQ meestal ook belangrijk om niet al te bot bij je medemensen over te komen.
Wil je met succes hoger op komen dan is een goede score in beide eigenschappen heel erg van voordeel.

Ook andere testmethoden kunnen het verstandelijk denken toetsen.
Of je Communicatieve eigenschappen hebt kun je analyseren volgens de Methode van Tony Allessandra en ook volgens Ned Herrmann
- Als je beide methoden combineert komt het erop neer dat je moet kijken wie je toegesprokene is en daar rekening mee houdt hoe die persoon of groep van personen de boodschap wil horen.
Over Leidinggevende eigenschappen en hun invloed op verschillende typen van mensen kun je meer te weten komen via Mc Whinney en ook via Ned Herrmann's werken.
Denkvoorkeuren kun je met de denkvoorkeuren profielenmethode van Ned Herrmann aantonen. Deze denkvoorkeuren komen bij bepaalde beroepen voor.

Churchill was een evenwichtig persoon zijn profiel lag ook in het midden van de vier kwadranten met een lichte neiging naar het innovatieve, daarentegen zat Einstein heel ver in het chaos kwadrant.
- Tegenwoordig hoef je gelukkig geen Rambo meer te zijn om je werk te kunnen doen. Je wordt verplicht net 25 kg te kunnen optillen, zwaarder zijn de zakken niet (meer) en hier en daar dien je op een paar knoppen te kunnen drukken. Dit heb je aan fysieke kracht nodig als je solliciteert naar vakkenvuller. In het verleden was dit wel anders; ik probeerde ooit een hutkoffer vol spullen van de grond te tillen, dat lukte me niet, het ding woog wel 100 kg. Een verhuizer, een boom van een kerel, nam hem op en liep ermee weg alsof het een veertje was.
Nu ik in een programma van Ron Brandsteder : "Het sterkste team van de wereld", per persoon een gewicht van 275 kg een trap op zag sjouwen is het vorige al weer achterhaald.
- Als je voor ontwikkelingsingenieur solliciteert word je meestal getest op je creativiteit en je doorzettingsvermogen.
- Als lijnmanager heb je een rationele kijk op de situatie nodig en geordend denken is in je voordeel
- Florence Nightingale was een sociaal bewogen persoon.

Voorkeuren
Behalve je eigenschappen heb je soms nog je voorkeuren. Wat je graag het liefste doet. Het is verstandig om dit af te stemmen op de omgeving waarin je leeft en werkt.
- Als je graag met computers werkt dien je wel te weten wat voor gevolgen dit voor een relatie kan hebben, niet voor niets is de term computer-weduwe ontstaan.
- Als je persé niet met computers wilt werken en je bent daardoor voor de organisatie 30% minder waard dan dien je de consequentie daarvan ook te nemen.

Gedrag
Onder invloed van je kartakter, je eigenschappen en de omgeving waarin je je bevindt ziet de omgeving bepaalde naar buiten toe zichtbare handelwijzen van je. Zij noemen dit je gedrag.
Je moet je gedrag afstemmen op de omgeving waarin je je bevindt.
- Als je een formele zaak moet bespreken met een belangrijke autoriteit, gedraag je je ernaar en volg je het protocol.
- Ben je met een groep zeeverkenners op kamp dan is de sfeer heel anders en de handelwijzen ook.
- Als je heel erg uit de toon valt is je gedrag meestal één van de zaken die aanpassing verdient.

Empowerment
In deze tijd is de term "empowerment" naar voren gekomen, een Amerikaanse kreet die ook naar Europa is komen overwaaien. Het wordt ook zelfmanagement genoemd. Het past bij een beleid van organisaties om de verantwoording daar te leggen waar de informatie en kennis ook daadwerkelijk aanwezig is. In de praktijk betekent het het delegeren van bevoegdheden naar de lagere functionarissen.
Dat dit voor bepaalde typen personen, die bovendien mischien niet op die wijze opgevoed zijn, een gewenningsperiode behoeft valt niet te ontkennen.
Ook wordt empowerment in de vorm van zelfmanagement gezien als een methode van zelfontplooiing om de veranderingen in de maatschappij of samenleving beter te kunnen bijbenen.
- Bijscholing van werkenden of mensen die "slechts" een particulier gezin moeten managen zal steeds frequenter gebeuren. Of je nu op kantoor zit of thuis, een PC zul je dienen te beheersen. En als je denkt dat je na DOS, Win 3.11 en Win 95 er bent dan heb je het helemaal mis. Zelfs met Win 2000 ben je er nog niet. En na XP zal er nog wel een nieuwere komen. Maar zelfs na Vista 64 bit komt er beslist wel iets anders.
- Je wordt verplicht in staat te zijn om je belastingformulier elk jaar goed in te vullen en ieder jaar zorgen ze bij die dienst dat het er weer anders aan toe gaat. Als ondernemer moet je het nu al electronisch doen.
- Als je niet weet welke korting je krijgt als 60- jarige op een treinkaart gedurende welke uren en of je je bestemming op tijd kunt bereiken met het openbaar vervoer, kun je geen afweging maken of je wel of niet de auto zal nemen.
- Dat je in de pubertijd verkerende kinderen zich anders gedragen dan toen jij op die leeftijd was moet je toch goed kunnen verdragen en hen zonodig kunnen bijsturen.
- Dat je weet dat het nu mogelijk is om niet alleen blij te trouwen maar ook blij te echtscheiden. Prof. Hoefnagels heeft er zijn beroep van gemaakt
Het komt er op neer dat iedereen moet weten hoe hij of zij in de komende tijd zich moet opstellen zich moet gedragen en moet handelen in het licht van de veranderende omgeving. Dit met in achtneming van de collectieve- en individuele- waarden, doelen en normen
Dat het voor iedere omgeving anders zal zijn is duidelijk en ook hangt het af van de bronnen die de omgeving en het individu heeft.
- Dat het leven rondom Schiphol anders kan zijn dan in Odoorn is wel duidelijk. En dat iemand met veel (geld)middelen misschien toch in Zwanenburg rustiger kan leven dan in het dorpje Stein kan wel ook waar zijn.
Empowerment is in iedere fase van ons leven nodig.
- Als je nog met je studie bezig bent wordt je tegenwoordig geacht veel zelfstandig te doen. De docenten zijn slechts de begeleiders.
- Als je klaar bent met je studie en je wordt op een project gezet, dan wordt je ook geacht veel zaken zelf op te lossen binnen je functie.
- Ben je gepensioeneerd dan wordt je geacht zelf voor je pensioen gezorgd te hebben en als de wettelijke voorzieningen straks ontoereikend zullen zijn mag je ook nog voor je eigen opvang zorgen.
Als je jong bent is het zorgen voor overmorgen, als je midden in het werk zit is het zorgen voor morgen
Maar het blijft ook zorgen voor de dagelijkse gang van zaken, want anders haal je morgen niet eens.

THINKWARE 2

Verder Terug naar de homepage | Homepage + zijframe