HERSENDOMINANTIE



Denkvoorkeuren |Achtergronden | Doelstellingen | Denkprocessen


Hersendominantie
Zoals door Sperry, Herrmann e.a. reeds is onderzocht en gevalideerd zijn wij als denkende wezens zowel met onze hersenschors als met ons limbisch hersenstelsel bezig gedurende ons bewuste d.w.z. wakende deel van ons leven. De rest van ons leven brengen wij slapende door. Voor een man die gemiddeld 75 jaar wordt, is het wakende deel dus 1,577 miljard seconden. Binnen die tijd leert men, zoekt men oplossingen voor problemen , neemt men beslissingen en voert men nieuwe- of routine-taken uit.
Volgens Ned Herrmann gebruikt meer dan de helft van ons twee of meer kwadranten , dus zijn wij als mens in staat om redelijk goed met elkaar te communiceren. Want hoe meer kwadranten wij bestrijken hoe meer wij een verwante kwadrant bij onze communicatiepartner kunnen vinden. Als wij uitgaan van een pas afgestudeerde , dan heeft dit proces ongeveer een derde tot een vierde deel van zijn leven in beslag genomen. Het aanleren van mens-machine communicatie duurt veel korter: in tien dagen kun je een autorijbewijs halen (de meesten doen er vanwege lespauzes een paar maanden tot jaren over).
Een PC met een nieuw pakket beheersen kost meestal een paar dagen.
Toch blijkt deze hersendominantie ons gedrag zodanig te beïnvloeden dat wij bepaalde voorkeuren hebben, niet alleen in onze denkstijl, maar ook in onze voornaamste bezigheden zoals de keuze van een beroep.
In het extreme geval, daar waar men grote verantwoordelijkheden heeft t.o.v. medemensen, uit deze voorkeuren zelfs in subgroeperingen die zeer specialistisch kunnen zijn zoals bij de groepen specialist-artsen.
- Uit eigen ervaring kan ik hier vertellen dat je niet met je eigen diagnose moet aankomen bij een specialist die reeds bepaald heeft wat je mankeert. Je wordt echt als leek behandeld!



Intelligentie
Intelligentie is de mogelijkheid om dingen via je zintuigen tot je te laten doordringen, daarvan te leren en te begrijpen en ernaar te handelen.

- Sommige dieren kunnen dit ook. Mijn hond "begrijpt" dat hij na zijn ochtendwandeling een bak met voer krijgt en is erg gepikeerd als hij die niet krijgt.

- De chimpansees, die slechts in 2% van onze DNA verschillen, hebben reeds 300 manieren om met elkaar te communiceren. En oorlog voeren hebben zij niet van ons geleerd.

- Ook zijn er onderzoekingen verricht door Japanse en Amerikaanse onderzoekers dat de Afrikaanse Bonobo's, (primaten) , nog meer rechtop kunnen lopen dan deze chimpansees. En dat de intelligentie van hen nog dichter bij de mens staat dan deze laatst genoemde chimpansees. Uit deze onderzoeken kan men concluderen dat de eerste mensen van zo'n vijf miljoen jaar geleden ook al stenen snijwerktuigen moesten hebben gemaakt. Miljoenen jaren eerder dan men aanvankelijk dacht.

Wat een mens onderscheidt van diersoorten is dat wij grensverleggend kunnen handelen door ons eerst af te vragen: waarom, waarvoor, hoe, wat als?

Er zijn verschillende soorten van intelligentie, de meesten die hier volgen zijn volgens Howard Gardner, die ik op een bepaalde manier op volgorde heb gezet:

Existentiele intelligentie (cosmosknap)
Eigen persoongerichte intelligentie (zelfknap)
Logisch wiskundige intelligentie (rekenknap)
Visueel ruimtelijke intelligentie (beeldknap)
Lichamelijk motorische intelligentie (beweegknap)
Sociaal emotionele intelligentie (mensknap)
Taalkundige intelligentie (woordknap)
Muzikale intelligentie (muziekknap)
Natuurgerichte intelligentie (natuurknap)


Veel onderwijs instellingen maken AD 2008 reeds gebruik van zijn methode van mens benadering om de leerstof aan mensen door te geven waar zij het sterkst in zijn.


Zie ook Mindmap soorten intelligentie en het plaatje hoe de ontwikkeling is van een persoon in 50 jaar

Kort geleden kwam ik een, voor mij althans , nieuwe soort van intelligentie tegen nl. :
natuurlijk ecologische intelligentie, hoe overleef je in deze wereld.
En sommige charismatische politici hebben dit niet begrepen.
Misschien toch behorende tot de existentiele intelligentie.

- In dit verband is mijn hond nog steeds heel intelligent. Af en toe breekt hij er eens uit en zoekt zelf zijn voedsel. En van auto's heeft hij geen last. Hij valt ze van de zijkant aan terwijl ze rijden en niet van voren.

En waar spirituele intelligentie thuishoort weet ik nog niet precies, waarschijnlijk tussen natuurlijke en eigen persoongerichte intelligentie in.
Bij nader inzien denk ik dat het te maken heeft met je existentiele- , je logisch wiskundige- , je fysiek motorische- , je eigen persoongerichte- en je emotioneel sociale- intelligentie

Ook is het mogelijk om een verbale intelligentie te hebben of ook een communicatieve intelligentie waarschijnlijk meer toe te schrijven aan je sociale- en emotionele intelligentie.

Sinds de komst van de computer en de robots kent men ook de kunstmatige intelligentie. Wie weet zal men in de verre toekomst deze vorm van intelligentie zodanig kunnen opvijzelen dat het een optelsom wordt van alle soorten intelligentie tezamen. Hopelijk wordt het dan wel een vredelievende intelligentie en niet alleen een commerciele intelligentie

Sommigen hebben een meer practische intelligentie waarschijnlijk meer gericht op de existentiele intelligentie wat weer een combinatie is van IQ en EQ

Ook de manuele intelligentie is gebaseerd op de eerder genoemde ruimtelijk visuele intelligentie, de fysiek motorische intelligentie en de logisch wiskundige intelligentie

Economische intelligentie is gebaseerd op logica en sociale intelligentie.

De meer verstandelijke intelligentie bij de mens is al langer bekend en wordt uitgedrukt in een IQ score, dat is een getal dat aangeeft hoe zijn relatieve intelligentie t.o.v. anderen (binnen een maatschappelijke- en leeftijds-groep) zich verhoudt. Het gemiddelde ligt op 100, de hoogste score ooit gemeten is 228 (Marilyn vos Savant). Gemeten met de Standford-Binet methode.
De huidige algemene IQ tests meten je zin voor logica, combinatievermogen, extrapolatievermogen, zin voor orde en juiste interpretatie van je zintuiglijke waarnemingen.
Er bestaat zelfs een vereniging van hoogbegaafden, als je een IQ van 140 of hoger hebt, Mensa. Zij geven voorlichting aan hun leden hoe de wereld tegen hen aankijkt en hoe zij het beste met bepaalde situaties om moeten gaan.
Met zogenaamde EQ tests kan men ook nog je emotionele intelligentie inschatten. Indien je met success wereldleider wilt worden is een all-round intelligentiepeil noodzakelijk.
- Als je als hoofd van een land aan de mensen van dat land die door een economische crisis in een voedselschaarste terecht gekomen zijn vertelt dat ze maar een maand moeten vasten, zal dat door velen als een stomp op hun (lege)maag gevoeld worden.
- Het getuigt van hoge groeps-intelligentie dat een land voor een democratie kiest al is deze weg soms voor landen in ontwikkeling blijkbaar moeizaam. Het alternatief, een dictator aan het hoofd geeft voor korte duur wel eens voordelen maar als het 35 jaar duurt blijken er toch meer voetangels en klemmen in te zitten dan men eerst dacht.



Emotie
Emotie is een lichamelijke uiting van bepaalde innerlijke, onbewuste denkprocessen.
Het wordt door gebaren en/of gezichtsuitdrukkingen aan de buitenwereld kenbaar gemaakt. Deze lichaamstaal wordt verder naar ons brein getransporteerd via aparte kanalen los van ons zintuiglijke signaal stelsel netwerk.
De primaire emoties die we kennen zijn: blijdschap, droefheid, boosheid, angst, verrassing, walging.
Als je deze emoties niet goed kunt verwerken krijg je er op den duur, meestal ook de wereld om je heen, er last van:
boosheid en angst worden dan haat
angst en verdriet worden dan een trauma
blijdschap en verrassing worden dan verslaving
Zie ook gevoelens

Pas nadat ons brein deze signalen herkent reageren we erop met onze denkvoorkeuren.
- Een angsthaas zal bij het geringste gevaar al wegrennen.
- Een kouwe kikker toont geen enkele emotie.
- Een boze wolf komt alleen voor in sprookjes.
- Een verassing voor je kinderen moet je geheim kunnen houden.
- Sommigen walgen van het gedrag van het staatshoofd.
- Na drie jaar was de droefheid om het verlies van de beminde prinses weggeebt.



Gezichtsuitdrukkingen
Als mensen hebben wij, behalve ons brein ook nog ons gezicht om er op tienduizenden manieren mee naar elkaar en met elkaar te communiceren. Ten minste als je het nog niet verleerd bent of als ze je niet verplichten om je gezicht achter een stuk gaas te verbergen. Als je een goed verstaander bent kun je aan je partner al direct zien of hij/zij liegt of in een trieste bui is.
Na ons komen de chimpansees die het ook redelijk goed kunnen. Zij schelen immers maar slechts 2 % van ons DNA.

Dat gezichtsuitdrukkingen ook een maat zijn voor je uitstraling naar je toehoorders wordt bij verkiezingscampagnes, presentatievoordrachten en soortgelijke activiteiten steeds meer gebezigd.
In Duitsland is Siegfried Frey bekend om zijn methode om mensen door een bepaald publiek te laten beoordelen.
Nadat de toehoorders zes seconden naar iemand gekeken en geluisterd hebben moeten ze een scoreformulier invullen. De volgende uitstraling van de sprekers worden dan beoordeeld:

- competentie uitstralen
- sympathie opwekken
- interessant overkomen
- intelligent overkomen
- macht uitstralen
- eerlijkheid uitstralen
- bescheidenheid uitstralen
- ontspannen indruk geven
- zelfvertrouwen uitstralen
- correctheid uitstralen
- meevoelende indruk geven
- aantrekkelijke indruk wekken
- dynamische indruk teweeg brengen
- geruststellende indruk wekken
- vrolijkheid uitstralen


Dit zijn de positieve eigenschappen, de negatieve kun je aan de andere zijde van de ladder neerzetten. Je kunt dan zo een persoon snel op haar/zijn uitstraling beoordelen.

Behalve met mensen communiceren biedt ons gelaat ook een unieke methode om via een webcam met de computer, via een herkenningsprogramma, te communiceren. Als hij je wel herkent en je toch beslist niet in het speciale bestand mag, kom je dus niet bij die gegevens.



Emotionele vaardigheid
Het met je geest begrijpen en tevens het met je gevoelens ervaren van menselijke situaties kunnen je in intermenselijke contacten en relaties van groot nut zijn om in voorkomende gevallen de juiste oplossingen te vinden.
Het op de juiste wijze kunnen aanvoelen en daarna reageren van bepaalde situaties zoals: verbazing, schuldig zijn, trots kunnen je in die omstandigheden helpen de juiste beslissingen te nemen. Dat kunnen alleen nu nog mensen doen en (nog) geen computers.

In tegenstelling tot de IQ is er tot voor kort nog geen algemene test die de EQ goed kan meten. Maar omdat deze eigenschap van mensen toch erg belangrijk is voor het goed met elkaar om kunnen gaan zal de achterstand wel snel ingelopen worden. Er zijn reeds hier en daar tests die je EQ of emotionele vaardigheid kunnen weergeven.

Claude Steiner heeft een methode bedacht waarbij je jezelf kunt testen of je helemaal gevoelloos bent of juist zoveel empathie kunt opbrengen dat je je medemens helemaal kunt aanvoelen wat die voelt en daar interactief op kunt inspelen.
Hij begint je met een vragenlijst te laten invullen. Als je die ingevuld hebt kun je zelf oordelen of je gevoelloos, lichamelijke sensaties krijgt, de oerervaring voelt, kunt differentieren, empathisch bent of nog interactief kunt reageren.
Hij meent zelfs dat je emoties door je reptielhersenen worden veroorzaakt, evolutionair gezien de hersenonderdelen van voor de zoogdier periode.

In navolging van verschillende andere landen heeft kort geleden nu ook BNN in Nederland een Nationale EQ test via TV, Internet en je SMS mogelijkheden bij belangstellenden gebracht. Op iedere vraag kun je 3 antwoorden geven waarvan er een de juiste is (4 punten) de ander iets minder ( 2 of 3 punten) en de derde slechts 1 punt oplevert. Je kunt jezelf dus testen of je op 39 vragen een super lage score maakt van onder de 70 punten waardoor je dan jezelf tot de botterikken van de huidige maatschappij classificeert. Je kunt ook heel laag scoren als je tussen 70 en 79 punten haalt dan is dit ook erg laag. Zelfs als je tussen 80 en 89 punten haalt behoor je tot de mensen met een laag ontwikkelde EQ.Pas als je 90 tot 109 punten haalt behoor je tot het Nederlands gemiddelde. Haal je 110 tot 119 punten dan ben je hoog ontwikkeld in je EQ. Bij 120 tot 129 punten ben je erg hoog ontwikkeld. En als je tot boven de 130 punten uitstijgt heb je een extreem hoog en goed ontwikkeld EQ.
Ook krijg je afhankelijk van je leeftijd een correctie voor je totaalscore. Als je bv. tot de 50+ers behoort krijg je er nog vijf punten bij.
Bij een extreem hoog EQ ben je soms kwetsbaar omdat andere (botterikken) je dan soms platwalsen.

- Verkopers weten mensen snel te doorgronden waar zij het meeste voor voelen en spelen daar op in.
- Goede leiders weten hun volgelingen op hun emoties te overtuigen dat het beleid de juiste is.
- Om een nieuwe trend bij anderen te brengen is het gebruikelijk dat men wacht tot de trend door de massa geaccepteerd is.
- Als je partner ook gesteld is op een kleine attentie als je iets voor je jarige zus koopt, moet je het de eerst volgende keer zeker niet vergeten.
- Veel kleine schandalen worden vaak eerst in de doofpot gestopt totdat blijkt dat het deksel toch niet zo goed er op zat. Het resultaat is dan een veel groter schandaal.
Zie ook:emotie.



Voelen
Dat je nog een ander zintuig hebt behalve die waarmee je, kunt zien, horen, ruiken en proeven weet je ook wel als je een smak tegen de grond maakt. Je voelt dan dat het pijn doet.
Toch zijn er nog andere zaken waarmee een ander soort van voelen aan de orde is.
- Je voelt dat er spanning tussen de twee groepen mensen zijn en je bent de neutrale derde partij.
- Je voelt dat er iets mis is tussen je vader en je moeder maar je weet nog niet wat.
- Je voelt dat je in die bepaalde situatie wat moet doen maar je weet nog niet precies wat.
Het is je zestde zintuig, je intuïtie. Sommigen hebben meer gevoel dan de andere om sommige situaties in te schatten.
Zie ook aanvoelen, hierna.



Aanvoelen
Het aanvoelen van bepaalde situaties en daarna daarop goed reageren is een eigenschap die in je leven van pas kan komen.
Uit onderzoekingen in de V.S. gedurende het decennium van het brein (1990-2000) is door Damasio (98) aangegeven dat het aanvoelen van bepaalde zaken in het onderbewuste gebeurt. Bijvoorbeeld angst hebben in bepaalde situaties. Pas nadat het verstandelijke deel van ons brein het heeft beoordeeld wordt het ons gevoel waarmee we naar buiten toe treden.
- Als je als leider binnen je team aanvoelt dat er een ruzie dreigt te ontstaan tussen twee groepen medewerkers, kun je van te voren schade voorkomen door een gulden middenweg voor hen uit te stippelen.
- Als je aanvoelt dat met mensen omgaan je gewoon beter afgaat dan met machines en je wilt er je beroep van maken dan kun je beter die beroepen kiezen waar je door je gevoel te volgen betere prestaties kunt leveren en niet gauw gefrustreerd raakt van zaken die uit de hand lopen.
- Sommige leiders voelen aan hoe zij hun team of delen van hun team kunnen enthousiastmeren om tot betere resultaten te komen.
- Sommige mensen krijgen een bepaald gevoel als ze een goed boek lezen. Het is de kunst van de schrijver om bepaalde soorten van gevoel bij mensen op te wekken. Het kan van alles zijn dat met mensen te maken heeft, zie ook menselijke gevoelens.
- Sommige demagogen voelen aan dat ze grote mensenmassa's naar hun hand kunnen zetten en ze zo tegen alle realiteit in voor hun idealen kunnen inzetten. Hitler was zo iemand.
Maar wordt Pim ook zo?...... Helaas is hij voortijdig van ons heen gegaan en weten wij het niet.



Gevoelens
Gevoelens of emoties ontstaan door de associatie met bepaalde omstandigheden of zaken die op ons inwerken en ons in een bepaalde staat kunnen brengen zoals verliefdheid, geluk, blijdschap, boosheid, bedroefdheid, verdriet, jalouzie, angst, alertheid, lusteloosheid, apathie, moed, afwijzing, verlangen, haat, liefde, hoop, wanhoop, verrassing, interesse, verwondering, woede, tevredenheid, walging, schuld, schaamte, pijn, plezier, verwachting, paniek, gestresst, acceptatie, anticipatie, minachting, achting, gedienstigheid, eerlijkheid, leugenachtigheid, conservatisme, verwaandheid, zuinigheid, humor, sensualiteit, mannelijk-/vrouwelijkheid, afgrijzen, gechoqueerdheid, wrevel, enz.

De symbolische zetel voor gevoelens is ons hart. Waarschijnlijk komt dit omdat het bloed en de signalen die door ons bloed aan ons lichaam worden afgegeven in het hart zijn fysieke oorsprong heeft.
Claude Steiner begint in zijn cursus emotioneel vaardig worden dan ook met te zeggen dat je je hart moet open stellen.

In dit millennium is er ook een nieuw vakgebied bij gekomen dat van de evolutionaire psychologie
Men bestudeert het gedrag van mensen door de loop van hun evolutie geschiedenis. Ze hopen daarmede te verklaren warom het een en ander gebeurd. Vroeger was het dus anders dan nu.

Menselijke gevoelens (fysiek en mentaal) en de omstandigheden waaronder die gevoelens kunnen ontstaan kunnen bijvoorbeeld door de volgende situaties of zaken (zelfstandige naamwoorden) worden weergegeven.
Indien je er werkwoorden van maakt spreekt het je meestal meer aan, omdat je er dan bij betrokken bent.
- Ik aaide over haar gezicht en had zodoende haar volle aandacht.

A:
aai, aandacht, aangroeiïng, aanleg, aanname, aanpak, aanval, achtergrond, actie, activiteit, afgunst, afhankelijkheid, afscheid, amusement, analyse, angst, argument, argumentatie, arrogantie, assertiviteit, attitude, attractie, autoriteit, avontuur,
B:
balans, band, barrièrre, begrip, behoefte, behoudend vermogen, benodigheid, benoeming, beheersing, behoudendheid, belangrijkheid, beroep, betrouwbaarheid, blik, bloei, boosheid, blijdschap, burgerlijkheid, bescherming, beschrijving,
C:
chaos, charisma, comfort, communicatie, competitie, concept, conditie, conservatisme, consult, consumptie, controle, correspondentie, creativiteit, cynisme,
D:
daling, daden, dadendrang, deelneming, definitie, denkwijze, denktrant, desolaatheid, detectie, diepgang, diepte, distributie, doelloosheid, doelmatigheid, doen, domheid, dominantie, dood, doorzettend vermogen, draagkracht, dracht, drang, drijfveer, droom, duik, durf, drukte, dubbelzinnigheid,
E:
edelmoedigheid, eenvoud, eenzaamheid, eer, eerherstel, eigenschap, emotie, emotionaliteit, empathie, energie, erfelijkheid, euforie, ervaring, experiment,
F:
fanatisme, fantasie, feit, financiën, flirt, formaliteit, formulering, frisheid, frustratie, functie, fut,
G:
gebeurtenis, geboorte, gebrek, gebrul, gedachte, gedecideerdheid, gedrevendheid, geduld, gefluit, gehoor, gehuil, gekerm, geld, geloof, geluid, gemak, gemanierdheid, genegenheid, generatie, generositeit, genoegdoening, genoegen, genoeglijkheid, gereserveerdheid, geschooldheid, geschreeuw, gespannendheid, gestructureerdheid, gevaar, gevecht, gevoel, gevoelens, gevoeligheid, gevolg, gewoel, gezelligheid, gezondheid, gil, goedkeuring, gram, grensverlegging, groepsrol, grootmoedigheid, grootsheid,
H:
haat, handdruk, handelwijze, handel, harmonie, hebzucht, heden, herkenning, hink, hobbyist, hoogtevrees, houding, huil, hulpeloosheid, hulpvaardigheid, humor, hunkering,
I:
idee, ijver, implementatie, innovatie, inspiratie, input, insult, integratie, intelligentie, intensiteit, interactiviteit, interesse, introductie, introspectie, intuïtie, inzicht, irritatie
J:
jaloezie,
K:
kaatsing, karakter, katalisator, kenmerk, kennis, klap, kleinzieligheid, koelheid, koelte, kosten, kou, kracht, kunst, kunstzinnigheid, kus, kwaliteit, kweek,
L:
lach, lafheid,leerstijl, lenigheid, leven, levensruimte, liefde, liefhebber, logica, loomheid, loop, losbandigheid, luiheid
M:
maatschappij, macht, manier, materialist, meegaandheid, meelevendheid, model, moed, moeheid, moeilijkheid, mogelijkheid, motief, motivatie, muziek,
N:
naastenliefde, nattigheid, nauwkeurigheid, nederigheid, netheid, netwerk, nuchterheid,
O:
objectiviteit, occupatie, oefening, onafhankelijkheid, onbegrip, onbelangrijkheid, onderhoud, onderwijsvorm, onderzoek, ongebondendheid, ongeduld, ongrijpbaarheid, onmacht, ontmoeting, onschuld, ontrouw, ontspanning, ontwikkeling, onverantwoordelijkheid, onverschilligheid, onverschrokkenheid, onwelwillendheid, onzekerheid, oorzaak, opleiding, oplossing, oppervlakkigheid, opvatting, opvoeding, optimisme, orde, ordelijkheid, ordening, organisatie, oriëntatie, output, overbodigheid, overtuiging, overweging,
P:
paniek, paraatheid, particulier, partner,patroon, persoonlijkheid, pessimisme, pijn, plezier, prestatie, probleem, procedure, productie, protectie, provisie,
Q:

R:
ratio, rationaliteit, reactie, realiteit, rede, reden, redelijkheid, regel, regelaar, regelgever, regelgeving, relatie, respect, resultaat, remedie, resultaatgerichtheid, retrospectie, reuk, rol, ruimte, ruimtevrees, ruwheid,
S:
saamhorigheid, samenleving, samenvoeging, scenario, scepsis, schaamte, schaamteloosheid, schoonheid, schop, schranderheid, schreeuw, schrijfstijl, schrijfwijze, schuld, sentiment, sfeer, simulatie, slaap, slag, slimheid, sluwheid, smaak, smerigheid, snelheid, souplesse, spanning, spot, sprong, stabiliteit, stap, starheid, stem, stemming, steriliteit, steun, stevigheid, stijging, stilzwijging, stoot, stramheid, strategie, stress, subjectiviteit, subtiliteit, supervisie, sympathie, systeem,
T:
taak, taakgerichtheid, talent, teamgerichtheid, techniek, technicus, tederheid, teneergeslagenheid, tendens, tik, toekomst,toenadering, traagheid, traditie, transpiratie, traditionaliteit, trauma, trots, trouw, twijfel,
U:
uitdaging, uitstraling, uitvoering,
V:
vaardigheid, validatie, variatie, vastberadendheid, veiligheid, verandering, veranderlijkheid, verantwoordelijkheid, verband, verbetering, verbruik, verbolgenheid, verbondenheid, verdeling, verdriet, vergangkelijkheid, verhevenheid, vering, verlangen, verlatenheid, verleden, verlegenheid, verliefdheid, verlies, verlossing, vermijding, vermogen, vermoeiïng, verstand, vertoning, verplaatsing, vertrek, verslapping, versnelling, vertrouwen, verwachting, verwerping, verwijdering, visualiteit, verzorging, visie, voldoeninggerichtheid, vondst, voortbrenging, vorm, vorming, vraag, vraagstuk, vrees, vreugde, vriendelijkheid, vrijheid, vrijwilligheid,
W:
waarde, waarheid, wake, walging, wanhoop, warmte, weldaad, welstand, welwillendheid, werk, werkelijkheid, werkruimte, winst, wip, woede, worp, worsteling,
X:

Y:

Z:
zegen, zelfbespiegeling, zelfonderzoek, zelfstandigheid, zelfvertrouwen, ziekte, zit,

Ook de volgende woorden in de aanvoegende wijs geven een bepaalde gevoelssituatie aan:
afkerend, afkeurend, bekend, bizar, briesend, brullend, debuterend, flitsend, fluitend, gebarend, goedkeurend, hart kloppend, hijgend, hoofdschuddend, huilend, hurkend, kronkelend, kwispelend, lachend, lallend, liggend, lopend, lurkend, nerveus, ongebonden, op de borst kloppend, piepend, relativerend, schreeuwend, slaand, snuivend, staand, strompelend, struikelend, schouder kloppend, schoorvoetend, wijfelend, vreemd, wippend, zingend, zittend, zuchtend,

Ook bepaalde bijvoeglijke naamwoorden zoals: analytisch, angstig, bang, blij, creatief, extravert, gehaast, gepast, gestresst, innovatief, introvert, nerveus, rationeel, stroef, verdrietig, vlot,

Bij ieder van deze woorden kun je een bepaald gevoel over je heen krijgen mits je de woorden kent en vooral als je ze in verschillende contexten kan plaatsen. Hoe meer woorden je kent en vooral hoe meer ervaring je hebt hoe meer gevoel je kunt hebben.



Creativiteit
Niet iedereen is creatief, toch is de mens die maar een paar procent in genen van een chimpansee verschilt, veel creatiever dan een aap. De creatieven onder ons zijn meestal de tegenpolen van de conservatieven die alles bij het oude willen houden en meestal alleen doen wat veilig is of wat hen ooit geleerd is om te doen.
Daarentegen hebben creatieven veel behoefte aan vernieuwing, veranderende omgeving en weinig regelgeving.
- Willie Wortel is zeker een creatieve stripfiguur.
- Kunstenaars zijn meestal creatief.
- Sommige schrijvers die de voorpagina's van kranten halen zijn meestal ook creatief.
- De strategen in een organisatie zijn de creatieven terwijl de operationele managers meestal de behoudende figuren zijn.
Kinderen zijn van nature meestal creatief. Ze doen dingen die de volwassenen niet begrijpen. Dit komt omdat zij nog ongedwongen hun fantasie bij hun handelingen kunnen betrekken. Volwassenen zijn vaak reeds gevormd en als ze pech hebben vervormd tot saaie volgzame burgers.
Maar na een tijd worden zij lui en doen alleen de dingen die andere (ouderen) ook doen, vooral als zij min of meer gedwongen worden om zich binnen te veel regels moeten blijven.

Sommigen denken dat creativiteit alleen te maken heeft met kunst. Als je kunstwerken maakt ben je zeker ook creatief maar ben je bovendien kunstzinnig. Als je het tot je beroep verheft word je kunstenaar. Of je ervan kunt leven is nog de vraag.

- Als je nieuwe standpunten durft in te nemen en wat je naar voren brengt wordt door anderen over genomen dan ben je creatief. Je kunt heel veel zaken van verschillende kanten bekijken nietwaar?

Zie ook: definitie van creativiteit en Denkvoorkeuren



Conservatisme
Zoals de naam doet vermoeden is behoudzucht, het ontlopen van gevaren, een eigenschap van mensen dat ons in het verleden moeilijke tijden heeft doen overleven. Niet alleen zijn wij daarmee verschillende ijstijden doorgekomen maar in verschillende oorlogen heeft deze methode veel mensenlevens bespaard.
Afhankelijk van de situatie kan conservatisme een voordeel of een nadeel blijken te zijn. Indien het veranderingstempo snel gaat is het meestal een nadeel, men loopt dan achter op de werkelijke situatie.
Binnen organisaties zijn de meeste regels gebaseerd op behoud van de in het verleden behaalde resultaten met slechts een kleine bijdrage uit nieuwe ideeën.
- Het is een voordeel als men nog per trekschuit van A naar B moet en niet als men de aansluiting op de Boeing 777 heeft gemist.
Maar als de grote Boeings het middel voor aanslagen worden kun je beter een Cessna nemen om ergens snel te komen.
- Te veel voortborduren op tradities heeft menig land in de oorlog gestort.
- Dat je bij je huwelijk in een net kostuum en bruidsjurk elkaar het jawoord geeft is misschien toch wel leuker dan allebei in spijkerbroek.
- Een rondschrijven van je clubsecretariaat moet je helaas nog op conservatieve wijze doen per surface-mail want nog niet iedereen heeft e-mail.



Behoeften
Zowel Maslow als anderen hebben onze behoeften vanaf heel basaal tot heel verfijnd in kaart gebracht.
Zie ook Piramide van Maslow

Het valt mij op dat dieren ook deze piramide volgen en na hun basale behoeften ook met veiligheids- sociale- en territorium- behoeften bezig zijn. Wat ik nog mis is de hoogste trap: de zelfontwikkelingsbehoeften.

Ook is het me nu duidelijk dat als je eenmaal de top van de piramide bereikt hebt dat je vroeg of laat weer afdaalt naar je primaire behoeften. En dalen gaat meestal sneller dan stijgen.

Maar de kwaliteit van ons leven (op aarde) kun je afmeten aan de hand van deze piramide.
Het blijkt in de praktijk zo te zijn dat je deze piramide als een solide bouwwerk in stand moet blijven houden. Als je een paar essentiele lagen niet goed gebouwd hebt stort je kwaliteit van het leven al gauw in elkaar!
- En zoals de bouwmeesters van de farao's het ook al wisten, je moet het niet te steil maken!
- En zoals ze na 11 september 2001 in New York nu ook weten, ook niet te hoog!

Basale behoeften (M1)
De groep basale behoeften zijn de fysieke behoeften: ademen, drinken, ontlasten, slapen, eten, gezondheid.
Deze staan onder invloed van ons autonoom zenuwstelsel, de oudere hersendelen, zoals de kleine hersenen en delen van de hersenstam.
- Tien minuten zonder zuurstof en je bent er geweest.
En als je astma-aanvallen hebt doorstaan weet je best hoe belangrijk zuurstof is. Aan de meesten gaat deze basale levensbehoefte meestal zonder er erg in te hebben voorbij.
- Een paar uur met een verflaag op je huid rondlopen, kan net als bij Goldfinger, je fataal worden.
Je ademt toch nog door je vel heen.
- In de woestijn kun je het misschien nog net vijf dagen volhouden zonder te drinken. (Als je je eigen urine opdrinkt wel negen dagen!)
Maar de specialisten raden het af vanwege de afvalstoffen die er in opgeslagen zitten. Je moet dus kiezen.
- In een week tijd kun je je blaas als je niet plast laten knappen.
Sinds de uitvinding van de WC's en het rioolsysteem is de sterftekans van de mens sterk gedaald.
- Ik weet niet hoelang iemand zonder slaap kan, ik probeer het zeker niet achter het stuur.
Ik heb ergens gelezen dat het wel 96 uur is.
- Zestig dagen hongerstaken en dan heb je je grens wel bereikt.
In het stenen tijdperk moest men soms lang vasten voor er weer iets te eten viel.
In dit land moeten wij tegenwoordig oppassen dat we niet te veel eten.
In de VS krijg je belastingverlaging als je afvalt!
Je moet zelfs oppassen dat je niet de verkeerde dingen van de schappen van de supermarkt haalt want nog niet alle voedsel dat je kunt kopen is gebaseerd op het in stand houden van de gezondheid van de klant. Vooralsnog moet je dus voorlopig nog zelf beslissen welk gezond voedsel je eet. Als je dat niet doet is het je eigen schuld.
Maar als je in een oorlog toch heel lang weinig te eten krijgt hou je het niet vol zonder reserves in je lichaam te hebben.
Het wordt ook van je verwacht dat je gezond eet als je honderd jaar wilt worden.
- Door gebrek aan vitaminen hadden de zeevaarders in het verleden last van scheurbuik.
Deze kun je als je te vaak ongezond eten nuttigt altijd nog naeten in de vorm van vitaminen dragees.
- Als je oud geworden bent zijn je botten brosser door botontkalking en is je spiermassa ook flink afgenomen.
Het is dus noodzakelijk dat je voortijdig daar de noodzakelijke maatregelen tegen neemt. De fitness centra en "ouderen in beweging " industrie zal genoeg te doen krijgen.
Astronauten die heel lang in een situatie van gewichtloosheid verkeren moeten flink wat oefeningen doen om geen vaatdoek te worden als ze op aarde terugkomen.
- Als je door een ziekte wordt overvallen mis je je normale levenslust.
Het is dus beter om altijd gezond te blijven. Maar als je niet weet wat ziek zijn is kun je er niet van genieten!
Met het ouder worden wordt de behoefte aan verschillende stoffen in je lichaam zoals kalk, antioxidanten en hormonen groter omdat je lichaam dat zelf niet meer zoveel aanmaakt. Als de aanmaak van deze stoffen niet bijgesuppleerd wordt raakt je lichaam dus al gauwer in een verschrompelde toestand.Want sommige cellen kunnen zich dan niet meer delen en het leven houdt voor sommige cellen dan reeds op.
Maar door wat te blijven oefenen en getrained te blijven weten ze niet beter dan dat ze zich maar moeten blijven delen. Ze zijn dan als het ware geconditioneerd.
Deze eerste levensbehoefte wordt dus voor alle ouderen een echte behoefte die uiteindelijk niet meer te verkrijgen is, in ieder geval niet meer na je 122ste.

Geborgenheids behoeften (M2)
Daarna de geborgenheids-behoeften: veiligheid, rust, ontspanning, eigen plek, steun van anderen, streling, seks.
Ook deze behoeften staan onder invloed van de oudere hersendelen. Vaak vindt je deze vorm van groepsgedrag ook nog terug in andere (zoog)diersoorten zoals kuddes, scholen, troepen.
Deze behoeften zijn reeds anders voor verschillende individuen.
- Een veilig onderkomen tegen de elementen en gevaren is voor de meesten een eigen huis.
Vroeger had men met een hele groep mensen aan een grot voldoende, tegenwoordig is een huis van 300 kubieke meter voor een huishouding wel heel erg klein en als je in een huis van 1000 m3 woont vinden ze dat een groot huis.
Je moet wel je huis zoals een heremietkrab dat doet aanpassen aan je behoefte en je mogelijkheden.
Als je dus al 90 bent is een groot huis met een grote tuin minder aantrekkelijk geworden en kun je beter verkassen.
- Sommigen hebben schijnbaar geen rust nodig.
Tot ze voorbij hun grenzen gaan en een burnout krijgen.
- Analoog aan een spierverrekking bij bovenmatige inspanning kun je van gestresst denken een overspannendheid krijgen. Tijdig je kunnen ontspannen is de remedie.
- Een eigen plek als je als astronaut in een driemanscapsule zit is maar heel beperkt.
Je wordt van te voren wel getest of je er tegen kan.
Heel veel burenruzies over te hoge bomen op de erfgrens of centimeters tuin minder dan op de tekening aangegeven staat kun je herleiden tot deze tweede behoefte.
- Steun van je collega's als je in een team zit mag je op z'n minst verwachten. De ondersteuning hoeft niet altijd even groot te zijn, maar naar draagkracht.
- Een aai over je bol vond je als kind best leuk.
Een oorvijg als je het niet verwacht veel minder.
- Afhankelijk van je leeftijd heb je meer of minder behoefte aan seks.
Naar mijn bescheiden mening is dit de wat verder geëvolueerde vorm van paringsdrift
Volgens de evolutietheorie van Francis Heilighen e.a. is het een behoefte van ieder systeem om als soort in leven te blijven, dus om zich te vermenigvuldigen. Bij levende organismen gebeurt dit door celdeling of celfusie. Dat dit een sterke drang is weet je zelf ook wel.
- Als je weet dat je je voor alle ziektekosten in dit land hebt verzekerd is die zorg van je af. Je mag dan hopen dat ze je op tijd helpen als je het nodig hebt.
Ook is bij het ouder worden deze tweede behoefte op een keer heel groot. Je kunt misschien nietmeer zelf de trap aflopen of je aankleden. Als deze fase zich aanmeld ben je dicht bij je eindfase.

Psycho-sociale behoeften (M3)
Wat meer psycho-sociale behoeften heb je soms ook nodig, maar voor ieder individu kunnen de verschillen reeds groot zijn: behoefte om tot een bepaalde groep te behoren, om geliefd, gestreeld, geprikkeld, en om uitgedaagd te worden; om erkend te worden, om respect te krijgen.
Hier is een beïnvloeding vanuit de limbische hersendelen reeds te merken.
- De elitaire groep golfers behoort nu tot het verleden, golfen is goedkoper dan autorijles nemen.
- De liefde van veel mannen gaat door de maag, ze worden dus veel te dik
Wel is het een leuk sociaal gebeuren als je je kinderen en kleinkinderen soms uitnodigt om bij je te komen eten.
- Door de mooie weersomstandigheden werden zij geprikkeld om een lange boswandeling te doen
Je moet dus eigenlijk dicht bij een bos wonen waar de lucht nog zuiver is.
- Zijn esthetisch oogstrelend interieur is zijn trots in zijn zelf ontworpen nieuwe huis.
Wat minder fraai is moet je diplomatieker aan hem vertellen hoe jij het vindt.
- Hij nam de uitdaging aan om de hoogste berg in de regio te beklimmen.
Gelukkig was dat niet in Zwitserland.
- Na zijn dood heeft hij posthuum erkenning gekregen voor zijn hele oeuvre.
Voor zijn dood had niemand belangstelling ervoor.
- In sommige culturen heeft men respect voor de ouderen die meestal alles reeds meegemaakt hebben.
Maar als er steeds meer grijs komt zal de marktwerking zijn invloed ook hierop uitoefenen.
- Dat er behoefte bestaat om de varkensboeren die hun bedrijf moeten stoppen te helpen bij deze emotionele zaak wordt door een pastor uit Brabant reeds begrepen. Hij weet ook dat alleen de vrouwen deze behoefte ook reeds kunnen toepassen en dat de mannen er nog niet aan toe zijn.
Voordat je helemaal weer terug zakt naar de primaire levensbehoefte zul je bij het ouder worden deze psycho-sociale behoeften zeker nodig hebben of anders kwijn je in je eentje weg.

Status behoeften (M4)
Sommigen zien de status behoeften als hun einddoel.
Dit is waarschijnlijk een gevolg van het recht van de sterkste, bij herten en zeeleeuwen kun je het goed zien. Hoe de emancipatie (van de vrouw) hier thuis hoort is voor mij nog even een vraagteken. Maar uit de recente verbetering in Kabul is dit snel te volgen.
- De bekende statusknop achter de auto is voor Klaas een eerste vereiste.
En van een kleine caravan ging hij gauw over op een twee-assige.
- Na een grote middenklasse auto te bezitten wilde Jan persé een grote Amerikaan.
Dat geeft meer comfort zegt hij.
- Nadat hij directeur van een kleine firma was geworden wilde Piet president van een multinational worden, met een jaarsalaris van 22 miljoen gulden (10 miljoen euro).
- Nadat hij in NLG miljonair was geworden wilde Kees miljardair worden in dollars, maar niet door te roken.
- Na een hele tijd minister president te zijn geweest van een klein land werd hem eindelijk een functie bij een wereldorganisatie aangeboden.
- Als je als bestuurslid van een grote multinational je door een fusie met een nog grotere multinational overbodig hebt gemaakt is het voor anderen niet te verteren dat je jezelf dan een afscheidscadeau geeft van meerdere tientallen miljoenen euro's.
- Als je als topmanager bedingt dat je veel beloning in opties zal krijgen en je verzilvert deze nadat je met een boekhoudkundige truc de aandelen hebt laten stijgen maar daarna blijkt dat je organisatie eigenlijk geen recht van bestaan heeft, zal je status in de gevangenis daarna toch niet zo fraai meer zijn.

Het is een soort verslaving als je je op deze trap van de piramide bevindt. Sommigen zien deze trap als de eindtrap en gaan daaraan ten onder. Veel groten der aarde hebben een hoge status bereikt en zijn daana alleen in de geschiedenisboeken nog te vinden.
Degenen die een bepaalde status hebben bereikt komen er eens ook achter dat het op den duur toch er niet toe doet en wachten op de laatste eer die men hem of haar brengt.

Zelfontplooiings behoeften (M5)
Tot slot de behoefte aan zelfverwerkelijking en creativiteit, om je zelfstandig te kunnen ontplooien, waar niet iedereen aan toekomt of te vroeg aan begint.

Zal deze behoefte in de toekomst tot de voornaamste behoefte van de mens behoren?
En wordt deze behoefte bij de mens door zijn verstand veroorzaakt?
En zoals Wim Kok het een keer zei toen onze regering aan het woord was: wie het weet mag het zeggen!

En zoals het met meerdere zaken is als je het voor een tweede keer leest, je hebt er dan een andere mening over. Zo denk ik dat de toevallige omstandigheden hierbij soms een rol spelen samen met je persoonlijke interesses, (denk)voorkeuren en andere trekjes van je en je talenten.
De dogmatisch gevormde personen sluiten zich af van bepaalde invloeden van buiten.
Als je een meer algemene doelstelling in je leven vastlegt zoals bv. 100 jaar worden, kun je toch nog veel andere zaken nog erbij doen, mits het je algemene doelstelling niet schaadt.
Sommigen slaan andere, lager gelegen behoeften over, maar komen dan in de problemen zoals Jan Steen.

- Na het dagelijkse werk gaat Jan zich elke avond wijden aan zijn meditatieoefeningen.
- Een hoofdrol spelen in een bekend toneelstuk bij de toneelvereniging heeft Ans altijd al gewild.
- Een staat waar iedereen naast elkaar kon leven zag Mohandas Ghandhi als zijn ideaal.

Gelukkig heeft niet iedereen deze trap bereikt. Als dat zo was zou de wereld in anarchie ten onder gaan.
Zoals het met piramides ook is, de basistrappen zijn breder dan de bovenste lagen.
Maslow heeft reeds doorzien dat je meestal de hogere behoeften pas na een lagere behoefte vervuld te hebben wilt bereiken. Het heeft geen zin om iemand die geen dak boven zijn hoofd heeft te vragen welke status hij wil hebben.
Uit deze behoeftenpiramide kun je ook zien dat personen die in een lagere trap van de piramide bezig zijn hun behoeften te bevredigen moeilijker kunnen communiceren met de personen van een hogere trap, maar als het tot een kaste indeling leidt is het veel minder prettig.
Omgekeerd kun je als je oud en wijs genoeg geworden bent het in de meeste gevallen het wel beter overzien waar de jongere garde nog mee worstelt, behalve als je natuurlijk te eng van geest bent.
- Als je denkt dat je alles al bijna gehad hebt kun je misschien nog bedenken hoe je anderen tot je 100ste blij kunt maken, door alles wat je weet en ervaren hebt aan hen die het nog nodig kunnen hebben te geven, als ze het willen hebben natuurlijk.
En als je honderd geworden bent kun je alles beter relativeren en dus snel terug zijn bij af.




Beroepsgroepen
Ned Herrmann heeft het verband tussen verschillende hersendominanties en beroepsgroepen in kaart gebracht. Hieronder enkele voorbeelden:
- Als je van geordend werken houdt en juist niet creatief bent dan kun je een goede boekhouder worden. Kun je bovendien goed rationeel denken dan kun je het misschien zelfs tot accountant brengen.
- Ben je juist creatief en vindt je routinezaken een sleur dan kun je beter ondernemer, ontwikkelaar of kunstenaar worden. Je dient uiteraard nog verschillende andere talenten te bezitten.
- Begrijp je mensen beter dan machines dan is een technisch beroep minder geschikt voor je. Je zou leraar of maatschappelijk werker kunnen worden. Een adviseursschap behoort tot de mogelijkheden als je je expertise in andere vakgebieden ook bewezen hebt.
- Voor bepaalde beroepen als instructeur of manager dien je geordend en rationeel te kunnen denken. Een beetje aanvoelend denken erbij is een pré.
- Om boven iedereen te kunnen uitstijgen, bv. als directeur generaal, heb je eigenlijk van alle eigenschappen evenveel nodig. Je zou dus zowel met het A, B, C en D kwadrant evenveel moeten kunnen. Zo kun je dan die algemeen directeur worden en van de diensten van specialisten gebruik maken.
Zie ook denkvoorkeuren en denkvoorkeuren bij bepaalde beroepsgroepen
De vaak gebruikte Bigfive-methode voor baankeuzes kun je daar lezen.



Interesse
Interesse of belangstelling hebben voor iets kan leiden dat je in het objekt van je interesse veel er van afweet of in het betreffende vakgebied van je interesse vaardigheid in krijgt. Het kan zover komen dat je er door gefascineerd raakt zodat je er niet van los kan komen.
Althans de anderen vinden dat je er verslaafd aan raakt.
Indien je gezondheid er niet door geschaad wordt is er volgens mij niets op tegen. Het versterkt de ontwikkeling van je talenten indien je voor die talenten ook interesse toont.
- Wibi Soerjadi is een voorbeeld hoe een talent zich verder ontwikkeld. Ook de interesse van hem voor snelle auto's komt zijn snelheid van spelen ook ten goede.



Competentie
Als je getalenteerd, gemotiveerd en geïnteresseerd bent binnen je vakgebied kun je een bekwaam functionaris worden die dus bevoegd is om dat vak uit te oefenen. Het hangt van je verdere eigenschappen af of je ook een goed leider bent van een groep mensen, om je bekwaamheid ook aan hen te kunnen doorgeven en voor de organisatie waar je werkt van veel nut te kunnen zijn.
- Men twijfelde niet aan zijn competentie maar wel aan zijn verwaandheid.
- "Dat valt buiten mijn competentie", zei de comptabele tegen de baliemedewerker.



Voorkeuren
Wat je het liefste doet in je leven nadat je voor bepaalde zaken interesse had getoond bepaalt vaak hoe je levensloop er uit zal zien.
Uit je CV die je bij sollicitaties altijd moet overleggen kan men concluderen welke interesses en voorkeuren je meestal aan de dag legt.
Ben je meestal in een bepaald vakgebied slechts bezig en toon je te weinig interesse voor het verenigingsleven dan zullen ze je niet voor een leidersfunctie uitnodigen.
- Piet vindt na zijn werk zijn hobby om sigarenbandjes te verzamelen meer dan genoeg activiteit.
- Klaas is behalve een goed verkoper ook nog bestuurslid van drie verenigingen en werkt 's avonds nog aan een promotie.
- Joke is behalve moeder van drie kinderen ook nog fulltime hoofd van haar afdeling en ze golft in de weekenden.



Fascinatie
Fascinatie is een sterke interesse vertonen voor iets dat je niet meer kan loslaten. Je wordt er door geobsedeerd en raakt er aan verslaafd.
Vooral personen die een doorzettingsvermogen hebben kunnen tot het uiterste gaan, ze kunnen tot aan hun grenzen van hun kunnen met iets bezig zijn. Het kan van alles zijn waardoor je gefascineerd raakt. Het kan het verzamelen van munten zijn tot het willen onderzoeken van het ontstaan van het leven op aarde of in de kosmos.
Hersendominantie 2| Terug naar de doelstelling| Inhoud| Verwijzingen| Terug naar homepage